De maatschappelijke en sociale opgaven waar de provincie voor staat, vragen om een betrouwbare en gezagvolle overheid. Zo’n overheid is per definitie een onkreukbare en weerbare overheid: integer handelend en bestand tegen criminele beïnvloeding.

Integriteit 
Als commissaris van de Koning heb ik de wettelijke taak om de politiek-bestuurlijke integriteit en de ambtelijke integriteit van de provincie te bevorderen. Voorafgaand aan de verkiezingen van 2023 heb ik in 2022 goede gesprekken gevoerd met de verschillende politieke partijen die voornemens zijn deel te nemen aan deze verkiezingen om met elkaar van gedachten te wisselen over het belang van weerbaar en integer openbaar bestuur. Een politiek ambtsdrager is in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor zijn of haar eigen integriteit, maar ook de politieke partij heeft hier een belangrijke rol in te vervullen. We hebben onder andere gesproken over de integriteitstoetsing van potentiële kandidaten bij het samenstellen van de kieslijsten en welke hulpmiddelen hiervoor beschikbaar zijn. We hebben verschillende interventies ontwikkeld om de aandacht voor integriteit en ondermijning in relatie tot de Statenverkiezingen van 15 maart 2023 te bevorderen.

Gedragscode
De provincie Utrecht ontwikkelde met volksvertegenwoordigers, bestuurders en ambtenaren de geactualiseerde gedragscode politieke ambtsdragers 2023-2026 en de meldroute bij integriteitsschendingen en het Agressieprotocol voor de ambtelijke organisatie en de politieke ambtsdragers. Dit om uiteindelijk met elkaar de democratische rechtsorde te bevorderen. Ik ben er trots op dat deze gedragscodes unaniem zijn vastgesteld door Provinciale Staten.

Agressie en geweld
Politieke ambtsdragers krijgen landelijk gezien helaas steeds vaker te maken met agressie en geweld. Agressief gedrag van derden kan besluitvorming beïnvloeden. Het raakt aan de integriteit van het lokaal bestuur en is ondermijnend voor de democratie. Het Agressieprotocol beschrijft zorgvuldig welke stappen de provincie Utrecht onderneemt op het moment dat dit speelt, zoals wanneer het van belang is dat de organisatie een melding of aangifte doet bij de politie. Het ‘Protocol omgang vermoeden van integriteits-schendingen provincie Utrecht’ beschrijft een zorgvuldig proces met oog voor alle belangen en betrokkenen. In de protocollen staat een eerlijke en transparante procedure beschreven.

Duidelijkheid en bescherming
Regels/procedures/protocollen bieden duidelijkheid en duidelijkheid biedt bescherming. Een goed doordachte en zorgvuldige procesgang kan als leidraad dienen voor ons handelen. Het goede gesprek moet uiteraard blijvend gevoerd worden, ook al verschillen we van mening. Het levende gesprek over integriteit is belangrijker dan wat de letter van de code voorschrijft. Het gaat om wezenlijke reflectie op ons doen en laten als volksvertegenwoordigers, bestuurders en ambtenaren. Hier is het afgelopen jaar op verschillende manieren aandacht voor geweest. Als commissaris van de Koning zie ik erop toe dat deze dialoog ook in 2023 gevoerd blijft worden.